Debelo crevo ili kolon predstavlja završni deo digestivne cevi. Podeljen je u pet delova: ascendentni (uzlazni), transverzalni (poprečni), descendentni (silazni), sigmoidni deo i rektum. Negova glavna uloga je u apsorpciji vode i minerala, kao i za formiranje stolice.

O raku debelog creva

Rak debelog creva je 3. po učestalosti karcinom u našoj zemlji, pri čemu se svake godine dijagnostikuje više od 4500 novih slučajeva. Takođe, zauzima 3. mesto i po smrtnosti.

Učestalost je najveća među populacijom starosti između 50 i 75 godina. U faktore rizika se ubraja genetika, loša ishrana bogata životinjskim mastima, dimljenim mesom i rafinisanim namirnicama, gojaznost, nedovoljna fizička aktivnost, pušenje i alkoholizam. Hronične zapaljenske bolesti creva, kao što su inflamatorne boolesti creva (Kronova bolest i ulcerozni kolitis), utiču na povećanje rizika od karcinoma. Isto se može reći i za dijabetes tip II (diabetes mellitus). Nelečeni karcinom debelog creva može svojim rastom da dovede do pojave vezanih creva (ileusa), ali i metastaza u udaljenim organima (pluća, jetra, mozak) i smrtnog ishoda.

Karcinom se može razviti i iz prekanceroznih promena poput polipa debelog crevа i rektuma, koji predstavljaju benigne tumore (dobroćudne tvorevine), relativno česte u populaciji. Iаko je većinа bezopаsna, od posebnog značaja je što polipi upravo predstavljaju prekancerozno stanje, tj. da neki tokom vremena mogu da se maligno izmene. Više o polipima pročitajte ovde.

Simptomi

Simptomi karcinoma debelog creva zavise od njegove lokacije i stadijuma razvoja. Karakteristično za karcinom debelog creva je da osoba, bez obzira na unos hrane gubi u telesnom masi. Uzrok tome su velike energetske potrebe ćelija karcinoma, koje se brzo umnožavaju, zatim promene u metabolizmu, ali i povećane potrebe imunskog sistema. Karcinom može i ometati apsorpciju nutrijenata iz hrane i time doprinositi slabosti organizma. Osoba postaje umorna i anemična, često i zbog dugotrajnog skrivenog (okultnog) gubitka krvi putem debelog creva. Često postoje i promene u pražnjenju, u vidu perioda zatvora koji se smenjuju sa dijarejom uz nadimanje i grčeve. Kada se pojavi bol on je konzistentan i intenzivan. Stolica često može biti sluzava, kao i sa primesama svetlije ili tamnije crvene krvi. U nekim slučajevima pacijenti misle da je krvarenje povezano sa hemoroidima kao benignom bolešću, pa ne žure sa posetom lekaru, što produžava donošenje dijagnoze i početak lečenja. Treba se naglasiti da je svako rektalno krvarenje vrlo bitno kao simptom i osoba treba odmah da se uputi na lekarski specijalistički pregled. Karcinomi nastali na uzlaznom delu debelog creva, koji je šireg promera i u kome se nalazi ređi feces nego u ostalim delovima debelog creva, još kasnije daju simptome.

Treba obratiti pažnju na sledeće:

  • Nenameran gubitak težine

  • Hronična malaksalost i umor

  • Bolovi i grčevi u stomaku

  • Nadimanje

  • Krv i/ili sluz u stolici

  • Promene u pražnjenju creva (npr. period izostanka stolice i period dijareje)

  • Promene veličine i konzistencije stolice (npr. meka i tanka stolica)

Kada se pojave dva ili više navedenih simptoma, potrebno je javiti se lekaru radi sprovođenja dijagnostike.

Dijagnostika

Zlatni standard u dijagnostici karcinoma debelog creva predstavlja kolonoskopija, koja može obaviti bez anestezije ili u uslovima analgodesacije. Sam pregled nije bolan, ali je često neprijatan. Ukoliko se tokom kolonoskopije naiđe na patološku promenu poput suspektnog maligniteta ili polipa debelog creva, uzima se tkivo za histopatološku analizu. Više o kolonoskopiji možete pročitati ovde.

Pored kolonoskopije, u dijagnstici karcinoma debelog creva se koristi test na okultno krvarenje (FOBT). Odmah na početku se rade laboratorijske analize urina i krvi, među kojima su i tumor markeri (CEA i CA19-9) koji se koriste i za praćenje lečenja. Kada se postavi dijagnoza potrebno je uraditi ultrazvučni pregled trbuha i rendgenski snimak pluća kako bi se isključila metastatska bolest. U slučaju potrebe, može se sprovesti i dalja radiološka dijagnostika.

Lečenje

Nakon sprovedenih dijagnostičkih procedura sledi hirurško lečenje koje za cilj ima odstranjivanje segmenta debelog creva sa tumorom i svim pripadajućim krvnim i limfnim sudovima, kao i limfnim čvorovima, što je od značaja za dalji tok bolesti. U Medical centru prednost se daje minimalno-invazivnim - laparoskopskim operacijama. Ali treba znati da nije uvek moguće planirati i izvesti laparoskopsku operaciju, što zbog osobina same bolesti, tako i zbog mogućih priraslica nastalih zbog prethodnih operacija. Tada se mora preći na otvoren pristup koji podrazumeva rez na prednjem trbušnom zidu. Svejedno kojim pristupom se izvodi Vaša operacija, najvažniji je efekat u smislu izlečenja, koji ne sme biti kompromitovan samim načinom operacije.

Nakon odstranjivanja obolelog dela debelog creva, krajevi se spajaju i formira se kontinuitet digestivne cevi. U pojedinim slučajevima kada nije moguće napraviti ovakav spoj, hirurg će napraviti privremenu kolostomu na zidu stomaka, što znači da će gornji deo debelog creva biti povezan sa otvorom na stomaku. Nakon kompletno završenog lečenja, može se napraviti spoj krajeva creva tj. može se ukloniti kolostoma.

Dalje lečenje nakon hirurškog zavisi od stadijuma razvoja bolesti, raširenosti na druge organe (metastaza) i opšteg stanja pacijenta. Terapija se može nastaviti u vidu radioterapije (zračenja), hemioterapije i biološke ciljane terapije.

Naši eksperti

Prim. dr Miloš Popović

Specijalista opšte hirurgije

dr Predrag Kovačević

Specijalista opšte hirurgije

dr Milica Stojković Lalošević

Specijalista gastroenterologije

Cenovnik